WPROWADZENIE

Jak zapewnie Wiecie programy analityczne np popularny Excel wyposażone są w język skryptowy umożliwiający wykonywanie aplikacji działających na danych pobieranych z programu lub wykonywanie samodzielnych aplikacji które użytkownik może tworzyć samodzielnie.

W Excelu jest to moduł oparty na języku programowania Visual Basic. Lotto CAD został wyposażony w taki moduł z tym że wybór padł na inny język programowania a mianowicie PHP.

Czemu PHP ?. Z wielu względów z których najważniejsze opiszę poniżej:

Język PHP jest językiem stosowanym głównie do automatyzacji stron internetowych opartych na tekstowych stronach HTML. Tzn tych stronach które pojawiają się w Waszych przeglądarkach gdy surfujecie w internecie. Ponieważ LottoCAD oparty jest głównie na raportach tekstowych więc język ten szczególnie przydatny będzie do naszych celów. Dane z programu LottoCAD przekazywane są do modułu języka w postaci tekstu i również wynik działania skryptu w postaci tekstu może być wyświetlony w jednym z dwu pól tekstowych programu a więc w polu "zakłady" lub w polu "wyniki". Bardziej wtajemniczeni mogą również wyświetlać wynik programu jako właśnie stronę internetową w wbudowanej lub zewnetrznej przeglądarce internetowej.

Twórcy języka postanowili że język PHP jest programem darmowym a liczne przykłady dostępne w internecie, łatwa i przyjazna składnia języka powodują że warto zainteresować się programowaniem z wykorzystaniem tego języka. I nie będzie to aż tak trudne jak wydaje się na początku.

Tematem cyklu który zamierzam w miarę posiadanego czasu publikować na tym forum będzie właśnie próba nauczenia, wprowadzenia do programowania z wykorzystaniem skryptów i Tworzenia w przyszłości własnych wynikających z przemyśleń aplikacji skryptowych rozszerzających możliwości analityczne programu LottoCAD.

Każdy program przetwarza dane wejściowe by na końcu wyprowadzić (wyświetlić) dane wyjściowe (wynik działania programu).

W skryptach PHP jako dane wejściowe może być w całości wprowadzony tekst wyświetlany w jednym lub obu polach tekstowych jako właśnie tekst.

Może to być np tekst raportu wykonanego przez program LottoCAD lub na przykład wygenerowane zakłady.

Tekst taki wymaga często obróbki aby np wprowadzić dane do programu ale nie jest to tak trudne i bedę wyjaśniał to na konkretnych przykładach.

Nie wymaga obróbki dana podstawowa kazdej analizy a mianowicie tablica losowań gry która w postaci tablicy wprowadzona jest domyślnie przy każdym wywołaniu skryptu. Jak wykorzystać tablicę losowań postaram się wyjaśnić w dalszej części.

A więc zaczniemy od uruchomienia naszego pierwszego skryptu. Z menu "Narzędzia" wybieramy polecenie "Skrypty PHP". Wyświetlony zostanie formularz który jest kompletnym środowiskiem programistycznym a mówiąc prościej jest to wielozakładkowy edytor tekstowy w którym otwierać będziemy, modyfikować, pisać i tworzyć nasze programy. Edytor ten posiada wiele ułatwień programistycznych, podświetlanie kolorami składni języka, ułatwia bardzo edycję ,poprawianie (modyfikowanie) naszych programów oraz dostępny jest bezpośrenio plik pomocy na wybrany temat związany z PHP.

Najlepiej zacząć posługując się prostym przykładem. Po otworzeniu edytora, wciskamy pierwszy klawisz z opcją "Nowy" otwiera się pusta zakładka edytora.Każdy skrypt rozpoczyna się parą znaków "<?" to co pomiędzy znakami to kod żródłowy który będzie wykonywany. W zależności od ustawień i konfiguracji PHP w pliku php.ini, środowisko może wymagać pełnego otagowania skryptu i wówczas należy cały skrypt otagować znakami : <?php ... treść skryptu ... ?>.

<?php
// tu wstaw kod PHP
?>

Kazdy skrypt PHP zaczyna się od znacznika "<?" znak mniejszości wraz ze znakiem zapytania i kończy się sekwencją odwrotną a mianowicie znakiem zapytania i znakiem większości "?>". Wszystko to co jest wewnątrz znaczników początku i końca programu to jest tekst programu i to co tam umieścimy wymaga stosowania pewnych reguł które są sprawdzane przez moduł i te reguły to własnie sztuka programowania którą chcemy opanować. Wszystko to co jest przed znacznikami i po nich jest traktowane jako zwykły tekst i wyświetlane jest wprost.

Jezeli we wnętrzu programu linijkę poprzedzimy znakiem podwójnego ukośnika w przykładzie powyżej "// tu wstaw kod PHP" to linijka ta traktowana jest jako komentarz (opis) ułatwiający programiście zapamiętanie np co w danym miejscu kod wykonuje. Jest to bardzo dobra zasada opisywania programu ponieważ po dłuższej przerwie znakomicie ułatwia to anlizę programu i pózniejszą jego np. modyfikację i unika się wówczas problemu typu " Co ten programista tu napisał" :).

Wobec tego jak łatwo się zorientować powyższy przykład generowany podczas wykonania opcji "Nowy" nie wykonuje dokładnie nic, ponieważ jedyną linijką w programie jest linijka komentarza a ona jak pisałem nie znaczy nic oprócz informacji tylko dla piszącego program.

Pora na wprowadzenie najprostszego programu. Poleceniem które wyprowadza wyniki w języku PHP jest między innymi polecenie "Print" (drukuj).

<?php
// tu wstaw kod PHP
Print     "Witaj w świecie PHP";
?>

Tak napisany program tylko po poleceniu "Nowy" jest tylko nieokreślonym tekstem a więc aby wyróżnić że jest to skrypt PHP należy go zapisać jako plik PHP. Zrobić to można poleceniem "zapisz jako" wpisując np nazwę pliku "Witaj.php". To co po kropce to rozszerzenie nazwy pliku i po tym rozszerzeniu dopiero edytor poznaje z jakim plikiem ma doczynienia i może uruchomić wówczas tzw podświetlanie składni znakomicie ułatwiające.

W których znaczące fragmenty wyświetlane są z pomocą kolorów lub pogrubień tekstów które są bądz poleceniami (funkcjami) bądz argumentami poleceń (funkcji).

Uruchomienie takiego skryptu spowoduje wyprowadzenie jako wyniku jego działania napisu "Witaj w świecie PHP". Pierwsza {poza poznanym wczesniej komentarzen) linijka programu to właśnie polecenie "Print" (drukuj) a za poleceniem występuje argument polecenia (funkcji) a więc to co ma być drukowane czyli wyświetlany napis. Linijka polecenia i argumenty zawsze musi być zakończona znakiem średnika który program odczytuje jako zakończenie kolejnego polecenia. Kazdy wyświetlany argument jezeli jest tekstem musi być ograniczony znakami cudzysłowia podwójnego "pewien napis" lub pojedyńczego \'inny napis\'.

Cudzysłów podwójny w PHP ma specjalne znaczenie ponieważ uruchamia specjalny i bardzo wygodny interpreter argumentów które nie tylko mogą być napisami ale również zmiennymi i znakami specjalnymi które można umieszczać wprost we wnętrzach napisów drukowanych przez program. Użyłem tu bardzo ważnego określenia "zmienna". Zmienna w programie to nic innego jak pewna dana (napis tekstowy lub np liczba) zapamiętana przez program pod pewną nazwą. Kazda zmienna w programie zaczyna się od znaku dolara "$".

Nasz napis można zapamiętać w dowolnie nazwanej zmiennej i w dowolnym miejscu programu jej użyć. A więc nasz program z użyciem zmiennej można napisać tak :

<?php
$zmienna  =  "Witaj w świecie PHP"  ;
// tu wstaw kod PHP
Print     $zmienna  ;
?>

a można to zrobić np również w ten sposób (tu wykorzystamy zdolności interpretacji napisu zakończonego cudzysłowem podwójnym).

<?php
$zmienna  =  "Witaj w świecie "  ;
$skrypt  =  "PHP"  ;
// tu wstaw kod PHP
Print     " $zmienna $skrypt  "  ;
?>

albo tak , tu wykorzystamy łaczenie napisów z pomocą operatora w postaci znaku kropki pomiedzy napisem "Witaj w świecie" . a zmienną $skrypt, zawierającą napis "PHP":

  
<?php
$skrypt  =  "PHP"  ;
// tu wstaw kod PHP
Print     "Witaj w świecie" . $skrypt ;
?>      

we wszystkich powyższych przykładach wynik działania skryptu będzie ten sam ale w ostatnich skryptach użyliśmy zmiennej i wykorzystaliśmy zdolności interpretacji zmiennych img w napisach ograniczonych podwójnym cudzysłowem. Gdyby w ostatnim przykładzie został użyty cudzysłów pojedyńczy wyświetlony byłby cały napis bez zastanawiania się czy fragment "$skrypt" jest zmienną. Czyli byłby wyświetlony napis : "Witaj w świecie $skrypt" zamiast jak wcześniej "Witaj w świecie PHP". Dokładny opis zmiennych łańcuchowych znajdziesz w pliku pomocy pod hasłem "zmienne łańcuchowe". Programowanie to nic innego jak umiejętne składanie poleceń z zachowaniem reguł języka aby w efekcie otrzymać to co zamierzamy a więc informację wyjściową. Jest to swojego rodzaju zabawa w składanie klocków w konkretny i działający mechanizm.